ప్రథమోఽధ్యాయః (మధుకైటభవధ)|| ప్రథమ చరితమ్ || అస్య శ్రీ ప్రథమచరితస్య బ్రహ్మా ఋషిః, గాయత్రీ ఛందః, శ్రీమహాకాళీ దేవతా, నందా శక్తిః, రక్తదంతికా బీజం, అగ్నిస్తత్త్వం, ఋగ్వేద ధ్యానం, శ్రీమహాకాళీప్రీత్యర్థే ప్రథమచరిత పారాయణే వినియోగః | ధ్యానం – ఖడ్గం చక్రగదేషుచాపపరిఘాన్ శూలం భుశుండీం శిరః శంఖం సందధతీం కరైస్త్రినయనాం సర్వాంగభూషావృతామ్ | నీలాశ్మద్యుతిమాస్యపాదదశకాం సేవే మహాకాలికాం యామస్తౌత్ స్వపితే హరౌ కమలజో హంతుం మధుం కైటభమ్ || ఓం నమశ్చండికాయై || ఓం ఐం మార్కండేయ ఉవాచ || 1 ||
సావర్ణిః సూర్యతనయో యో మనుః కథ్యతేఽష్టమః | నిశామయ తదుత్పత్తిం విస్తరాద్గదతో మమ || 2 ||
మహామాయానుభావేన యథా మన్వంతరాధిపః | స బభూవ మహాభాగః సావర్ణిస్తనయో రవేః || 3 ||
స్వారోచిషేఽంతరే పూర్వం చైత్రవంశసముద్భవః | సురథో నామ రాజాఽభూత్ సమస్తే క్షితిమండలే || 4 ||
తస్య పాలయతః సమ్యక్ ప్రజాః పుత్రానివౌరసాన్ | బభూవుః శత్రవో భూపాః కోలావిధ్వంసినస్తదా || 5 ||
తస్య తైరభవద్యుద్ధమతిప్రబలదండినః | న్యూనైరపి స తైర్యుద్ధే కోలావిధ్వంసిభిర్జితః || 6 ||
తతః స్వపురమాయాతో నిజదేశాధిపోఽభవత్ | ఆక్రాంతః స మహాభాగస్తైస్తదా ప్రబలారిభిః || 7 ||
అమాత్యైర్బలిభిర్దుష్టైర్దుర్బలస్య దురాత్మభిః | కోశో బలం చాపహృతం తత్రాపి స్వపురే తతః || 8 ||
తతో మృగయావ్యాజేన హృతస్వామ్యః స భూపతిః | ఏకాకీ హయమారుహ్య జగామ గహనం వనమ్ || 9 ||
స తత్రాశ్రమమద్రాక్షీద్ద్విజవర్యస్య మేధసః | ప్రశాంతశ్వాపదాకీర్ణం మునిశిష్యోపశోభితమ్ || 10 ||
తస్థౌ కంచిత్ స కాలం చ మునినా తేన సత్కృతః | ఇతశ్చేతశ్చ విచరంస్తస్మిన్ మునివరాశ్రమే || 11 ||
సోఽచింతయత్తదా తత్ర మమత్వాకృష్టమానసః || 12 ||
మత్పూర్వైః పాలితం పూర్వం మయా హీనం పురం హి తత్ | మద్భృత్యైస్తైరసద్వృత్తైర్ధర్మతః పాల్యతే న వా || 13 ||
న జానే స ప్రధానో మే శూరో హస్తీ సదా మదః | మమ వైరివశం యాతః కాన్ భోగానుపలప్స్యతే || 14 ||
యే మమానుగతా నిత్యం ప్రసాదధనభోజనైః | అనువృత్తిం ధ్రువం తేఽద్య కుర్వంత్యన్యమహీభృతామ్ || 15 ||
అసమ్యగ్వ్యయశీలైస్తైః కుర్వద్భిః సతతం వ్యయమ్ | సంచితః సోఽతిదుఃఖేన క్షయం కోశో గమిష్యతి || 16 ||
ఏతచ్చాన్యచ్చ సతతం చింతయామాస పార్థివః | తత్ర విప్రాశ్రమాభ్యాశే వైశ్యమేకం దదర్శ సః || 17 ||
స పృష్టస్తేన కస్త్వం భో హేతుశ్చాగమనేఽత్ర కః | సశోక ఇవ కస్మాత్త్వం దుర్మనా ఇవ లక్ష్యసే || 18 ||
ఇత్యాకర్ణ్య వచస్తస్య భూపతేః ప్రణయోదితమ్ | ప్రత్యువాచ స తం వైశ్యః ప్రశ్రయావనతో నృపమ్ || 19 ||
వైశ్య ఉవాచ || 20 ||
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽహముత్పన్నో ధనినాం కులే | పుత్రదారైర్నిరస్తశ్చ ధనలోభాదసాధుభిః || 21 ||
విహీనశ్చ ధనైర్దారైః పుత్రైరాదాయ మే ధనమ్ | వనమభ్యాగతో దుఃఖీ నిరస్తశ్చాప్తబంధుభిః || 22 ||
సోఽహం న వేద్మి పుత్రాణాం కుశలాకుశలాత్మికామ్ | ప్రవృత్తిం స్వజనానాం చ దారాణాం చాత్ర సంస్థితః || 23 ||
కిం ను తేషాం గృహే క్షేమమక్షేమం కిం ను సాంప్రతమ్ || 24 ||
కథం తే కిం ను సద్వృత్తా దుర్వృత్తాః కిం ను మే సుతాః || 25 ||
రాజోవాచ || 26 ||
యైర్నిరస్తో భవాంల్లుబ్ధైః పుత్రదారాదిభిర్ధనైః || 27 ||
తేషు కిం భవతః స్నేహమనుబధ్నాతి మానసమ్ || 28 ||
వైశ్య ఉవాచ || 29 ||
ఏవమేతద్యథా ప్రాహ భవానస్మద్గతం వచః | కిం కరోమి న బధ్నాతి మమ నిష్ఠురతాం మనః || 30 ||
యైః సంత్యజ్య పితృస్నేహం ధనలుబ్ధైర్నిరాకృతః | పతిస్వజనహార్దం చ హార్ది తేష్వేవ మే మనః || 31 ||
కిమేతన్నాభిజానామి జానన్నపి మహామతే | యత్ప్రేమప్రవణం చిత్తం విగుణేష్వపి బంధుషు || 32 ||
తేషాం కృతే మే నిఃశ్వాసో దౌర్మనస్యం చ జాయతే || 33 ||
కరోమి కిం యన్న మనస్తేష్వప్రీతిషు నిష్ఠురమ్ || 34 ||
మార్కండేయ ఉవాచ || 35 ||
తతస్తౌ సహితౌ విప్ర తం మునిం సముపస్థితౌ || 36 ||
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽసౌ స చ పార్థివసత్తమః || 37 ||
కృత్వా తు తౌ యథాన్యాయం యథార్హం తేన సంవిదమ్ | ఉపవిష్టౌ కథాః కాశ్చిచ్చక్రతుర్వైశ్యపార్థివౌ || 38 ||
రాజోవాచ || 39 ||
భగవంస్త్వామహం ప్రష్టుమిచ్ఛామ్యేకం వదస్వ తత్ || 40 ||
దుఃఖాయ యన్మే మనసః స్వచిత్తాయత్తతాం వినా || 41 ||
మమత్వం గతరాజ్యస్య రాజ్యాంగేష్వఖిలేష్వపి | జానతోఽపి యథాజ్ఞస్య కిమేతన్మునిసత్తమ || 42 ||
అయం చ నికృతః పుత్రైర్దారైర్భృత్యైస్తథోజ్ఝితః | స్వజనేన చ సంత్యక్తస్తేషు హార్దీ తథాప్యతి || 43 ||
ఏవమేష తథాహం చ ద్వావప్యత్యంతదుఃఖితౌ | దృష్టదోషేఽపి విషయే మమత్వాకృష్టమానసౌ || 44 ||
తత్కిమేతన్మహాభాగ యన్మోహో జ్ఞానినోరపి | మమాస్య చ భవత్యేషా వివేకాంధస్య మూఢతా || 45 ||
ఋషిరువాచ || 46 ||
జ్ఞానమస్తి సమస్తస్య జంతోర్విషయగోచరే | విషయాశ్చ మహాభాగ యాతి చైవం పృథక్పృథక్ || 47 ||
దివాంధాః ప్రాణినః కేచిద్రాత్రావంధాస్తథాపరే | కేచిద్దివా తథా రాత్రౌ ప్రాణినస్తుల్యదృష్టయః || 48 ||
జ్ఞానినో మనుజాః సత్యం కిం ను తే న హి కేవలమ్ | యతో హి జ్ఞానినః సర్వే పశుపక్షిమృగాదయః || 49 ||
జ్ఞానం చ తన్మనుష్యాణాం యత్తేషాం మృగపక్షిణామ్ | మనుష్యాణాం చ యత్తేషాం తుల్యమన్యత్తథోభయోః || 50 ||
జ్ఞానేఽపి సతి పశ్యైతాన్ పతంగాంఛావచంచుషు | కణమోక్షాదృతాన్మోహాత్ పీడ్యమానానపి క్షుధా || 51 ||
మానుషా మనుజవ్యాఘ్ర సాభిలాషాః సుతాన్ ప్రతి | లోభాత్ప్రత్యుపకారాయ నన్వేతాన్ కిం న పశ్యసి || 52 ||
తథాపి మమతావర్తే మోహగర్తే నిపాతితాః | మహామాయాప్రభావేణ సంసారస్థితికారిణా || 53 ||
తన్నాత్ర విస్మయః కార్యో యోగనిద్రా జగత్పతేః | మహామాయా హరేశ్చైషా తయా సమ్మోహ్యతే జగత్ || 54 ||
జ్ఞానినామపి చేతాంసి దేవీ భగవతీ హి సా | బలాదాకృష్య మోహాయ మహామాయా ప్రయచ్ఛతి || 55 ||
తయా విసృజ్యతే విశ్వం జగదేతచ్చరాచరమ్ | సైషా ప్రసన్నా వరదా నృణాం భవతి ముక్తయే || 56 ||
సా విద్యా పరమా ముక్తేర్హేతుభూతా సనాతనీ || 57 ||
సంసారబంధహేతుశ్చ సైవ సర్వేశ్వరేశ్వరీ || 58 ||
రాజోవాచ || 59 ||
భగవన్ కా హి సా దేవీ మహామాయేతి యాం భవాన్ | బ్రవీతి కథముత్పన్నా సా కర్మాస్యాశ్చ కిం ద్విజ || 60 ||
యత్ప్రభావా చ సా దేవీ యత్స్వరూపా యదుద్భవా || 61 ||
తత్సర్వం శ్రోతుమిచ్ఛామి త్వత్తో బ్రహ్మవిదాం వర || 62 ||
ఋషిరువాచ || 63 ||
నిత్యైవ సా జగన్మూర్తిస్తయా సర్వమిదం తతమ్ || 64 ||
తథాపి తత్సముత్పత్తిర్బహుధా శ్రూయతాం మమ || 65 ||
దేవానాం కార్యసిద్ధ్యర్థమావిర్భవతి సా యదా | ఉత్పన్నేతి తదా లోకే సా నిత్యాప్యభిధీయతే || 66 ||
యోగనిద్రాం యదా విష్ణుర్జగత్యేకార్ణవీకృతే | ఆస్తీర్య శేషమభజత్కల్పాంతే భగవాన్ ప్రభుః || 67 ||
తదా ద్వావసురౌ ఘోరౌ విఖ్యాతౌ మధుకైటభౌ | విష్ణుకర్ణమలోద్భూతౌ హంతుం బ్రహ్మాణముద్యతౌ || 68 ||
స నాభికమలే విష్ణోః స్థితో బ్రహ్మా ప్రజాపతిః | దృష్ట్వా తావసురౌ చోగ్రౌ ప్రసుప్తం చ జనార్దనమ్ || 69 ||
తుష్టావ యోగనిద్రాం తామేకాగ్రహృదయస్థితః | విబోధనార్థాయ హరేర్హరినేత్రకృతాలయామ్ || 70 ||
విశ్వేశ్వరీం జగద్ధాత్రీం స్థితిసంహారకారిణీమ్ | నిద్రాం భగవతీం విష్ణోరతులాం తేజసః ప్రభుః || 71 ||
బ్రహ్మోవాచ || 72 ||
త్వం స్వాహా త్వం స్వధా త్వం హి వషట్కారః స్వరాత్మికా | సుధా త్వమక్షరే నిత్యే త్రిధా మాత్రాత్మికా స్థితా || 73 ||
అర్ధమాత్రాస్థితా నిత్యా యానుచ్చార్యా విశేషతః | త్వమేవ సంధ్యా సావిత్రీ త్వం దేవి జననీ పరా || 74 ||
త్వయైతద్ధార్యతే విశ్వం త్వయైతత్సృజ్యతే జగత్ | త్వయైతత్పాల్యతే దేవి త్వమత్స్యంతే చ సర్వదా || 75 ||
విసృష్టౌ సృష్టిరూపా త్వం స్థితిరూపా చ పాలనే | తథా సంహృతిరూపాంతే జగతోఽస్య జగన్మయే || 76 ||
మహావిద్యా మహామాయా మహామేధా మహాస్మృతిః | మహామోహా చ భవతీ మహాదేవీ మహేశ్వరీ || 77 ||
ప్రకృతిస్త్వం చ సర్వస్య గుణత్రయవిభావినీ | కాలరాత్రిర్మహారాత్రిర్మోహరాత్రిశ్చ దారుణా || 78 ||
త్వం శ్రీస్త్వమీశ్వరీ త్వం హ్రీస్త్వం బుద్ధిర్బోధలక్షణా | లజ్జా పుష్టిస్తథా తుష్టిస్త్వం శాంతిః క్షాంతిరేవ చ || 79 ||
ఖడ్గినీ శూలినీ ఘోరా గదినీ చక్రిణీ తథా | శంఖినీ చాపినీ బాణభుశుండీపరిఘాయుధా || 80 ||
సౌమ్యా సౌమ్యతరాశేషసౌమ్యేభ్యస్త్వతిసుందరీ | పరాపరాణాం పరమా త్వమేవ పరమేశ్వరీ || 81 ||
యచ్చ కించిత్క్వచిద్వస్తు సదసద్వాఖిలాత్మికే | తస్య సర్వస్య యా శక్తిః సా త్వం కిం స్తూయసే మయా || 82 ||
యయా త్వయా జగత్స్రష్టా జగత్పాత్యత్తి యో జగత్ | సోఽపి నిద్రావశం నీతః కస్త్వాం స్తోతుమిహేశ్వరః || 83 ||
విష్ణుః శరీరగ్రహణమహమీశాన ఏవ చ | కారితాస్తే యతోఽతస్త్వాం కః స్తోతుం శక్తిమాన్ భవేత్ || 84 ||
సా త్వమిత్థం ప్రభావైః స్వైరుదారైర్దేవి సంస్తుతా | మోహయైతౌ దురాధర్షావసురౌ మధుకైటభౌ || 85 ||
ప్రబోధం చ జగత్స్వామీ నీయతామచ్యుతో లఘు || 86 ||
బోధశ్చ క్రియతామస్య హంతుమేతౌ మహాసురౌ || 87 ||
ఋషిరువాచ || 88 ||
ఏవం స్తుతా తదా దేవీ తామసీ తత్ర వేధసా | విష్ణోః ప్రబోధనార్థాయ నిహంతుం మధుకైటభౌ || 89 ||
నేత్రాస్యనాసికాబాహుహృదయేభ్యస్తథోరసః | నిర్గమ్య దర్శనే తస్థౌ బ్రహ్మణోఽవ్యక్తజన్మనః || 90 ||
ఉత్తస్థౌ చ జగన్నాథస్తయా ముక్తో జనార్దనః | ఏకార్ణవేఽహిశయనాత్తతః స దదృశే చ తౌ || 91 ||
మధుకైటభౌ దురాత్మానావతివీర్యపరాక్రమౌ | క్రోధరక్తేక్షణావత్తుం బ్రహ్మాణం జనితోద్యమౌ || 92 ||
సముత్థాయ తతస్తాభ్యాం యుయుధే భగవాన్ హరిః | పంచవర్షసహస్రాణి బాహుప్రహరణో విభుః || 93 ||
తావప్యతిబలోన్మత్తౌ మహామాయావిమోహితౌ || 94 ||
ఉక్తవంతౌ వరోఽస్మత్తో వ్రియతామితి కేశవమ్ || 95 ||
శ్రీభగవానువాచ || 96 ||
భవేతామద్య మే తుష్టౌ మమ వధ్యావుభావపి || 97 ||
కిమన్యేన వరేణాత్ర ఏతావద్ధి వృతం మయా || 98 ||
ఋషిరువాచ || 99 ||
వంచితాభ్యామితి తదా సర్వమాపోమయం జగత్ | విలోక్య తాభ్యాం గదితో భగవాన్ కమలేక్షణః || 100 ||
ఆవాం జహి న యత్రోర్వీ సలిలేన పరిప్లుతా || 101 ||
ఋషిరువాచ || 102 ||
తథేత్యుక్త్వా భగవతా శంఖచక్రగదాభృతా | కృత్వా చక్రేణ వై చ్ఛిన్నే జఘనే శిరసీ తయోః || 103 ||
ఏవమేషా సముత్పన్నా బ్రహ్మణా సంస్తుతా స్వయమ్ | ప్రభావమస్యా దేవ్యాస్తు భూయః శృణు వదామి తే || 104 ||
|| ఐం ఓమ్ || ఇతి శ్రీమార్కండేయపురాణే సావర్ణికే మన్వంతరే దేవీమాహాత్మ్యే మధుకైటభవధో నామ ప్రథమోఽధ్యాయః || 1 ||
(ఉవాచమంత్రాః – 14, అర్ధమంత్రాః – 24, శ్లోకమంత్రాః – 66, ఏవం – 104)

[download id=”400198″]